Resurs podnośnika koszowego – co należy o nim wiedzieć?

Wprowadzona w 2019 roku Zmiana rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego spowodowała konieczność wyliczania resursu urządzeń. Dotyczy to między innymi podnośników koszowych. Co to takiego i jak obliczyć resurs?

Czym jest resurs urządzenia?

Zgodnie z definicją resurs to parametry graniczne stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego. Wyznacza się je na podstawie liczby cykli pracy oraz stanu obciążenia urządzenia transportu bliskiego (UTB) w określonym okresie eksploatacji. Przy jego wyliczaniu należy również uwzględnić rzeczywiste warunki wykorzystania. 

Innymi słowy, resurs określa czas eksploatacji urządzenia, w którym gwarantowana jest jego sprawność, a tym samym bezpieczeństwo użytkowania. Opisywany jest liczbą cykli pracy lub godzin pracy (z obciążeniem nominalnym) w założonym okresie eksploatacji. Musi być wykonywany dla wszystkich maszyn używanych (starszych niż rok). Jest wymagany przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego – bez niego maszyna nie zostanie dopuszczona do dalszego użytku. 

Obliczanie resursu jest konieczne w przypadku urządzeń transportu bliskiego, czyli między innymi:

• wózków widłowych,
• podestów,
• dźwignic,
• suwnic,
• żurawi samojezdnych,
• żurawi typu HDS,
• dźwigów towarowo-osobowych,
• innych urządzeń podlegających dozorowi UDT.

Dlaczego określa się resurs?

Skąd takie przepisy i po co właściwie określa się resurs? To proste. Używanie urządzeń transportu bliskiego wiąże się z ryzykiem. Zagrożenie wzrasta wraz z wiekiem maszyny ze względu na zużycie poszczególnych elementów. Skonstruowanie urządzenia, które nie będzie się zużywać, jest niemożliwe, dlatego należy monitorować ten proces właśnie poprzez obliczanie resursu. To sposób na zapewnienie znacznie wyższego poziomu bezpieczeństwa w każdym miejscu, w którym używa się UTB – przede wszystkim bezpieczeństwa operatorów tych maszyn.

Bezpieczeństwo podczas korzystania z podnośników koszowych jest sprawą priorytetową. Dlatego resurs jest tak ważny, a jego stałe nadzorowanie konieczne.

 

Kto dokonuje określenia stopnia resursu?

Zgodnie z rozporządzeniem resurs musi być określany przez eksploatującego maszynę „na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej”. Do jego obowiązków należy gromadzenie odpowiedniej dokumentacji i przedstawianie jej podczas kontroli wykonywanej przez Urząd Dozoru Technicznego. 

W praktyce jednak obliczenie resursu można, a nawet należy powierzyć innej osobie – takiej, która ma odpowiednie kompetencje związane z danym typem maszyn, ich konserwacją i eksploatacją. Specjalista powinien mieć również doświadczenie w obliczaniu resursu. 

Obliczanie resursu podnośnika koszowego – jak to się robi?

To, jak szybko zostanie wykorzystany resurs zaprojektowany dla danej maszyny, zależy przede wszystkim od sposobu jej eksploatacji. Niezależnie od typu urządzenia i jego budowy o tempie zużywania się komponentów decyduje ich codzienne obciążenie. Zgodnie z przepisami obliczanie resursu dla podnośnika koszowego oraz innych podobnych urządzeń powinno uwzględniać przede wszystkim:

• liczbę cykli pracy urządzenia,
• długość wykonywanych cykli pracy (liczbę  godzin pracy w ciągu dnia),
• przenoszone obciążenia,
• wysokość podnoszenia.

Ważne, aby wszystkie te informacje były uwzględnione w maksymalnie rzetelny sposób – tylko wówczas można uzyskać miarodajne wyniki i dokonać prawidłowych obliczeń. 

W przypadku podnośników użytkowanych przez wiele lat resurs oblicza się, korzystając ze wzoru zawartego w normie ISO 12482. Ułatwieniem jest kalkulator resursu, który bez trudu znajdziemy w sieci. Po podaniu wszystkich niezbędnych danych można otrzymać gotowy wynik.

Nowsze podnośniki sprawiają w tym zakresie znacznie mniej kłopotu ze względu na wbudowane urządzenia rejestrujące pracę oraz podany przez producenta czas eksploatacji wszystkich ważnych mechanizmów i podzespołów. 

Osiągnięcie resursu przez podnośnik koszowy – co dalej?

Kiedy maszyna osiąga resurs, czyli stopień zużycia, który uniemożliwia bezpieczną pracę? To zależy od resursu jej poszczególnych mechanizmów czy elementów. 

W podnośnikach koszowych najbardziej eksploatowany jest mechanizm podnoszenia i to on zwykle najszybciej się zużywa. Jeśli producent nie określił żywotności urządzenia, można przyjąć, iż maszyna osiąga resurs po 10 latach użytkowania lub przepracowaniu 7–9 tys. godzin. Takie dane podaje Urząd Dozoru Technicznego. Wiele zależy jednak od warunków eksploatacji, dlatego nadzorowanie stopnia resursu jest tak ważne.

Osiągnięcie resursu wcale nie oznacza jednak kresu możliwości użytkowania maszyny. Należy ją jednak poddać Przeglądowi Specjalnemu. Obejmuje on bardzo szczegółową kontrolę parametrów i funkcji. W jego ramach zwykle zaleca się przeprowadzenie określonych działań serwisowych. Dopiero gdy zalecenia zostaną zrealizowane, maszyna może pracować dalej. Wówczas resurs jest „resetowany” i nalicza się od początku.